گروه بینالملل- محمد بیات، کارشناس روابط بینالملل در یادداشتی اختصاصی برای «اکوانتخاب» نوشت: حمله نظامی مسکو به اوکراین، آن هم به دلیل پیشروی ناتو در مرزهای روسی، دورنمای نسبتا مبهمی در برابر مخاطبان ایرانی و کشورهای عضو برجام قرار داده است.
به عقیده کارشناسان روابط بینالملل پس از گذشت دوران گذار از جهان یک - چند قطبی، حال در حال قدم گذاشتن به نظم سه قطبی با محوریت امریکا، روسیه و چین هستیم. با این حال واشنگتن با مقاومت در پذیرش واقعیتهای دوران جدید، با استفاده از حربه «پرونده سازی» برای کشورهای رقیب، به دنبال «کنترل» آنها است. هنگامی که این سطور به رشته تحریر درمیآیند، ارتش روسیه پس از تثبیت موقعیت خود در جبهههای «دونتسک» و «لوهانسک» ، در پشت دروازههای «کیف» آتش حملات خود را از زمین و هوا شدت بخشیدند تا بتوانند دولت زلنسکی را زمینگیر کنند.
طبق برآورد سازمانهای اطلاعاتی امریکا، پایتخت اوکراین طی یک تا چهار روز آینده سقوط خواهد کرد. در چنین شرایطی سوال اصلی ایرانیان آن است که «بحران اوکراین» چه تاثیری بر روی نتیجه مذاکرات هستهای خواهد گذاشت؟ پاسخ این سوال را نه در «وین» یا «مسقط» بلکه باید در سرزمینهای روسی جستوجو کرد.
در دو هفته اخیر از مذاکره کنندگان ارشد در مذاکرات «احیا برجام» تا شخصیتهای کلیدی در پایتخت کشورهای ذینفع، خبر از نزدیک شدن قطار مذاکرات به ایستگاه پایانی را میدهند. در روزهای پایانی هفته گذشته وزیرخارجه عمان در سفری اعلام نشده به تهران آمد تا حامل پیام واشنگتن به تهران باشد. با توجه به اخبار بیرون آمده از این دیدار دوجانبه به نظر میرسد ایران همچنان بر شروط اصلی خود یعنی لغو کامل تحریمها، ارائه تضمین از سوی طرف غربی و بسته شدن پرونده هستهای ایران و مکانهای ادعایی پافشاری میکند. با این حال بسیاری از کارشناسان معتقدند به دلایل نیاز تهران - واشنگتن به «احیا برجام»، این اختلافات جدی نبوده و به زودی از وین «دود سفید» بلند خواهد شد.
در چنین شرایطی حمله نظامی مسکو به اوکراین، آن هم به دلیل پیشروی ناتو در مرزهای روسی، دورنمای نسبتا مبهمی در برابر مخاطبان ایرانی و کشورهای عضو برجام قرار داده است. بنا بر اخبار غیررسمی منتشر شده از وین، توافق شد تا ایران سانتریفیوژهای پیشرفته خود را به روسیه منتقل کرده و روسها در نقش میانجی به هنرنمایی در تئاتر برجام بپردازند. اما با آغاز جنگ در مرزهای جنوبی روسیه و از سوی دیگر تحریمهای بیسابقه غرب علیه «تزارها» به نظر میرسد احیا برجام با بنبستی جدی مواجه شده است.
حال باید منتظر ماند و دید که آیا این بحران اروپایی میتواند منجر به مرگ یا تعلیق وضعیت توافق هستهای برجام گردد یا آنکه این پیمان کنترل تسلیحات «با روسیه یا بی روسیه» به نتیجه خواهد رسید.